Griekse mythologie: al eeuwen bron van inspiratie en voer voor komedie

Door Hannah Ploeger, oud-leerlinge van het Pius X College te Almelo

In de vroege oudheid waren komedies een geliefd schouwspel voor menig bezoeker van het Griekse theater. Theaterstukken en komedie waren een populair middel om de verhalen uit de Griekse mythologieën over te brengen op een geboeid publiek. Vele eeuwen later is dit effect nog niet verdwenen: reden voor de Engelse acteur, schrijver en komiek Stephen Fry om de Griekse mythologie in een modern, toegankelijk en bovenal komisch jasje te steken in zijn nieuwste boek ‘Mythos’.

Stephen Fry: de meesten kennen hem als presentator van de televisiequiz QI, zijn komediewerk in de serie ‘A bit of Fry and Laurie’ met  tegenspeler Hugh Laurie (bekend van de ziekenhuisserie House) en zijn rol in de Blackadder-reeks. Ook is hij een fervent schrijver van verschillende romans en  sinds kort: schrijver van wellicht een van de meest bijzondere vertalingen van verhalen uit de Griekse mythologie.

In zijn pas verschenen boek Mythos laat Stephen Fry zien dat hij al jarenlang groot liefhebber is  van de verhalen van Narcissus, Pandora, Zeus en vele andere Griekse bekendheden. Eeuwen later zijn de verhalen nog steeds, zo schrijft hij in zijn voorwoord, ‘verslavend, amusant, toegankelijk en verbazingwekkend menselijk’. Vooral dit laatste aspect maakt dat de raakvlakken tussen de oude Griekse cultuur en de onze als een rode draad door het boek lopen.

Stephen Fry als presentator van het programma QI

Wie het boek leest wordt meegenomen op een ware reis door de tijd. De lezer waant zich op een Agora, omringt door geboeide mede-Grieken  en ziet daar een Stephen Fry die de eeuwenoude verhalen met zijn kenmerkende zware stem voordraagt als een ware dichter. Door te wijzen op de intersecties tussen het Griekse taalgebruik en de onze wordt het tijdsverschil verder verkleind.  Niet alleen de verhalen zijn immers voor de lezers van nu herkenbaar, de woorden die wij nu gebruiken zijn dat ook. Veel benamingen van emoties (‘enthousiast’), persoonlijkheidskenmerken (‘narcistisch’) en bloemen (‘hyacint’) kunnen rechtstreeks worden herleid naar de vertellingen van Griekse schrijvers, dichters en filosofen.

Fry geeft de lezer ook wat mee: de lessen die ooit via de Griekse mythes van generatie op generatie zijn overgebracht zijn tientallen, dan wel honderden generaties later nog steeds van onschatbare waarde. Wie het verhaal van Narcissus leest, die aan de liefde voor zichzelf ten onder ging, leert ons bescheidenheid te waarderen boven arrogantie.  De doos van Pandora was de oorspronkelijke vertelling van de fout van de Bijbelse Eva waar we nu nog de gevolgen van ondervinden. De verstoorde relatie tussen Psyche en Eros toont ook nu nog het belang van vertrouwen.

Stephen Fry weet niet alleen lezer, maar ook luisteraar te boeien met zijn enthousiasme voor de klassieken.  In zijn gesprek met Adriaan van Dis voor De Wereld Draait Door haalde de auteur de doos van Pandora aan als symbool voor de groeiende negatieve rol die het internet in ons dagelijks leven speelt. Mensen worden immers verleid door de mogelijkheden en sluiten hun ogen voor de mogelijke risico’s. De eeuwenoude lessen van de Griekse mythologie blijven altijd actueel.

Wie het boek dichtslaat blijft vooral met één gevoel achter: de parallel tussen hedendaagse actuele gebeurtenissen en de rampspoed en voorspoed die de oude Grieken trof is er één waarvan wij blijvend kunnen leren.