Over fatbikes en dictators

Juridische instrumenten om burgers te beschermen of crises te bezweren: wie de (digitale) krant van vandaag openslaat kan er niet omheen. Maar wist u dat de Romeinen al voorzagen in anti-nepotismewetgeving, in wetgeving om geboortes aan te moedigen en soberheid te stimuleren tijdens de oorlog? Tijd voor een lesje wetten uit de klassieke oudheid – met een link naar het heden en wat hulp van kunstmatige intelligentie. We duiken de Romeinse tijd in!

Helmplicht voor fatbikes? Vraag Caesar om advies

Julius Caesar zorgde met zijn Lex Iulia Municipalis voor een veilige stad. Verkeer dat kon leiden tot verkeersopstoppingen of risico’s vormde voor voetgangers werd overdag geweerd en moest ’s nachts rijden. Wellicht biedt het Romeinse recht minister van Infrastructuur en Waterstaat, Barry Madlener, inspiratie tijdens zijn overweging over elektrische fietsen en fatbikes?

Acute noodsituatie? Stel een dictator aan!

Juristen buigen zich vandaag de dag over de vraag of er met de asiel(opvang)crisis sprake is van een acute noodsituatie en dus het noodrecht mag worden toegepast. De Romeinen, die wisten wel raad met crises. Zo stelde de Romeinse senaat in zulke periodes voor zes maanden een dictator aan. En nog bekend met de Catilinarische samenzwering van Cicero? In 63 v. Chr. werd middels het Senatus Consultum Ultimum een staat van beleg afgekondigd waarmee Cicero als consul de samenzwering van Catilina kon bestrijden en de republiek redde. Tot slot kon de senaat in uitzonderlijke situaties Quaestiones Extraordinariae, speciale rechtbanken instellen, en zo reguliere juridische procedures omzeilen om snel tot een uitspraak te komen.

Nieuwe huurwet? Good old Lex Falcidia!

Het was het paradepaardje van voormalig minister Hugo de Jonge: de huurwet. Maar zo nieuw is dit type wetgeving niet. De Lex Falcidia uit 40 v. Chr. diende oorspronkelijk voor regulatie op erfenissen, maar had ook een huurcomponent. De locator (verhuurder) en conductor (huurder) sloten een contract met elkaar. De eigenaar werd verplicht het huis te onderhouden, de huurder betaalde zijn huur op tijd en beloofde goed met het vastgoed om te gaan. Bij natuurrampen die leidden tot onbewoonbaar verklaring van een woning, kon de bewoner zich beroepen op het Romeinse recht en de huur opschorten.

Juridische instrumenten om burgers te beschermen of crises te bezweren: de oude Romeinen wisten er al raad mee. Een oproep aan het Kabinet Schoof dus om de boeken af te stoffen en advies in te winnen bij Caesar cum suis!

Bronnen:

• Crook, John A. Law and Life of Rome. Cornell University Press, 1967.
• Buckland, W.W. A Textbook of Roman Law from Augustus to Justinian. Cambridge University Press, 1921.
• Borkowski, Andrew. Textbook on Roman Law. Oxford University Press, 1997.
• Bronnen:
• Lintott, Andrew. The Constitution of the Roman Republic. Oxford University Press, 1999.
• Scullard, H.H. A History of the Roman World: 753-146 BC. Routledge, 1980.
• Cary, M., and Scullard, H.H. A History of Rome: Down to the Reign of Constantine. Macmillan, 1975.
• Laurence, Ray. The Roads of Roman Italy: Mobility and Cultural Change. Routledge, 1999.
• Adams, Colin. Land Transport in Roman Egypt: A Study of Economics and Administration in a Roman Province. Oxford University Press, 2007.
• Chevallier, Raymond. Roman Roads. Batsford, 1976.