Mythische Marathon: De Odyssee

18 augustus 2017

Urenlang luisteren naar De Odyssee. Dat kan op 1 oktober aanstaande in Deventer en op 8 oktober in Den Haag. ‘Mythische Marathon: De Odyssee’ is een project van de Stichting Verhalenfontein, waarbij 5 vertellers samen het hele verhaal brengen. De voorstelling wordt aangeprezen in termen van “eeuwenoud verhaal, actueler dan ooit”.

We vroegen Janneke Tanja, een van de vertellers, waar hem dat in zit. En wat is haar drijfveer juist zo’n oud verhaal telkens weer te willen vertellen?

“Als kind werd ik verliefd op de ‘Oude Grieken’ – op de mythen en de sagen, de verhalen over Goden en Godinnen. De Odyssee was daar heel duidelijk een deel van, ik weet niet hoe vaak ik dat verhaal wel ge- en herlezen heb. Die verhalen zijn uiteindelijk heel bepalend geweest voor mijn studiekeuze: geschiedenis. Ik ben op een heel ander onderwerp afgestudeerd, maar de liefde voor het vak werd mede door deze verhalen geboren.

Jaren later kwam ik als volwassene, en als professioneel verhalenverteller, terug bij dit verhaal. En het had nog weinig van zijn magie verloren… Verhaaltechnisch is dit één van die grote verhalen die altijd verteld zullen blijven. Verhalen-in-verhalen, verweven tot één meeslepend geheel. “Maar ze zijn oud – waarom zou je ze nog vertellen?” is dan vaak de vraag. Als het alleen een oud verhaal was, dan kun je je dat inderdaad afvragen. Hoewel ‘het is gewoon mooi’ voor mij ook een goede reden is. Maar hoe meer ik me in dit verhaal verdiep, hoe actueler het lijkt te worden.

Tien jaar onderweg naar huis
De Odyssee gaat voor mij over de gevolgen van oorlog – op een heel persoonlijk niveau. Aan de ene kant heb je Odysseus, de man die als held de oorlog in Troje uitkomt. Een ego zo groot als een huis, schatten waar hij recht op meent te hebben, bloeddorst die nog door zijn aderen stroomt. Als hij rechtstreeks naar huis gekund had, had hij al die agressie meegenomen, met alle gevolgen van dien. Maar hij komt niet zomaar thuis – hij is 10 jaar onderweg, en in die jaren verliest hij alles: de schatten die hij gewonnen had, zijn mannen en zijn schepen, zelfs de kleren aan zijn lijf.

Hij spoelt naakt aan op een eiland in de Middellandse Zee (… waar heb ik dat meer gehoord de laatste tijd…?). Hij weet niet waar hij is, en hoe de mensen hem zullen ontvangen. Hij heeft niets meer – behalve zijn naam, zijn verhaal en een onbedwingbaar verlangen naar thuis, naar de mensen die hem lief zijn, ook al weet hij niet of die nog leven.

De Faiaken, het volk waar hij aanspoelt, hebben de keus – hoe gaan ze met deze vreemdeling om? Zij kiezen voor gastvrijheid. Uiteindelijk helpen zij hem verder.

Aan de andere kant van dit verhaal staat het thuisfront. Toen Odysseus naar Troje vertrok om te vechten, bleef zijn vrouw Penelope achter met een baby, Telemachos. Zo lang de oorlog duurt, worden de grenzen van het betamelijke in acht genomen. Maar als die oorlog afgelopen is en Odysseus maar niet thuis komt, komen ook zij in de problemen.

Penelope wordt belaagd door mannen die haar in hun huis en bed willen – een vrouw alleen in een maatschappij waar zij maar nauwelijks een stem heeft. Zij is listig genoeg om hen uit handen te blijven, maar het wordt steeds moeilijker.

Telemachos is opgegroeid als zoon van een vader die hij nooit gekend heeft. Hij moet opboksen tegen die schaduw, terwijl iedereen hem blijft zien als ‘de jongen’, ‘de zoon van’. Zolang er geen duidelijkheid is, kan hij zijn erfenis niet opeisen en moet hij toekijken hoe die erfenis er door al die vrijers feitelijk door gejaagd wordt. Zoals elke zoon moet hij leren om zich los te maken van zijn ouders, op eigen benen te gaan staan en zijn eigen kracht te zoeken.

Levensvragen
Het is ook een verhaal dat meer algemene levensvragen oproept. Wie ben jij, welke monsters heb jij te bevechten? Wat moet jij loslaten om verder te kunnen. En wat is thuis, wat is jouw Ithaka?

Het is een verhaal dat graag en veel verteld wordt. En hoewel het natuurlijk veel korter en beknopter kan, hebben wij ervoor gekozen om er ruim de tijd voor te nemen. Met 5 vertellers die elk een aantal delen van het verhaal voor hun rekening nemen zijn we zo’n 5,5 uur onderweg (inclusief pauzes). We noemen het niet voor niks een Mythische Marathon. Het is steeds weer een bijzondere ervaring, zowel voor ons als voor de luisteraars; er ontstaat gedurende die dag een speciale sfeer, dit verhaal verbindt ons na al die duizenden jaren nog steeds.”

Vertellers: Hermine van Helden, Fred uit het Broek, Madeleine Nieuwlaat, Kees Geelhoed en Janneke Tanja
Meer informatie en reserveringen: info@verhalenfontein.com