Iconen: De blinde hebzucht van koning Midas

Midas was de koning van Phrygië, centraal in het huidige Turkije. Onderdanen van koning Midas troffen een keer de sater Silenus, metgezel van de wijngod Dionysos, aan terwijl hij dronken was. Ze brachten hem naar de koning. Midas ontving Silenus gastvrij en zorgde ervoor dat hij terugkwam bij Dionysos. Als dank mocht koning Midas een wens doen. Die kans greep hij met beide handen aan: hij wenste dat alles wat hij aanraakte in goud zou veranderen.

Dat was even aardig, maar pakte natuurlijk helemaal verkeerd uit. Zijn blinde hebzucht keerde zich al snel tegen hem, want ook het eten en drinken dat Midas aanpakte veranderde meteen in goud, net als zijn kind. Tot inzicht gekomen, smeekte Midas Dionysos om zijn nieuwe gave weer ongedaan te maken. Daarvoor moest hij zich baden in de rivier de Paktolos. Zo raakte Midas zijn gave kwijt, en sindsdien voert de rivier goudstof mee.

(Later in zijn leven maakte Midas trouwens nog eens een akelige beoordelingsfout: in een wedstrijd met fluitspel tussen de berggod Pan en de muziekgod Apollo vond hij Pan de beste. Apollo vond dat iemand met zulke slechte oren geen mensenoren verdiende, en veranderde die van Midas in ezelsoren.)

Waarom is dit verhaal nu nog steeds belangrijk?

Midas wilde hebben, hebben, hebben – en dat gevoel kennen we (bijna) allemaal. Waar we ook gaan, worden we verleid om te kopen, al dan niet met geleend geld. Wat, heb jij nog een iPhone 4? Dat kan echt niet meer! Draag je de goede merken om erbij te horen? Of denk aan je studie: ga je maximaal lenen, en zo ja, waar ga je dat geld dan voor gebruiken?

Maar hebzucht gaat verder dan alledaagse consumptiedrift. Kijk bijvoorbeeld maar eens naar de film The Big Short, waarin te zien is hoe hebzucht de wereldeconomie in 2008 in de grootste crisis stortte sinds de jaren dertig van de vorige eeuw. Banken verkochten pakketten dubieuze hypotheken alsof het goud was, en creëerden zo een reusachtige financiële zeepbel.

Welke vragen roept dit verhaal op?

De grote vraag die boven de hebzucht zweeft, is natuurlijk: waarom willen we eigenlijk steeds maar meer? Wanneer is het genoeg? En: als geld verdienen niet vies is, waar liggen dan de grenzen? En hoe bewaak je die?