Iconen: een held, een vader en een dode zoon

Een held, een vader en een dode zoon

Dit verhaal over de Griekse held Achilles, de Trojaanse koning Priamos en zijn zoon Hektor speelt zich af in de tijd van de oorlog van de Grieken tegen Troje, rond 1240 voor Christus. In de aanloop naar een veldslag voor de muren van Troje geeft Achilles zijn uitrusting aan zijn beste vriend Patroklos. Deze komt te staan tegenover de zoon van de Trojaanse koning. Hektor ziet de wapenrusting van zijn aartsvijand Achilles, denkt dat hij die voor zich heeft, en doodt Patroklos in een tweegevecht.

Achilles zint op wraak, en in een een-op-een-gevecht doodt hij Hektor. Hij bindt het stoffelijk overschot achter zijn wagen, sleept het driemaal rond de stad en uiteindelijk terug naar het Griekse kamp. Hektor wordt daar niet begraven; de Grieken gaan juist door met het schenden van het dode lichaam. Hektors vader, koning Priamos, wil intussen maar één ding: het stoffelijk overschot van zijn zoon terug. Hij laadt een wagen vol geschenken en rijdt naar het kamp van de Grieken, waar hij de tent van Achilles bereikt. Binnen smeekt hij Achilles om het lijk terug te krijgen. Geconfronteerd met de bedroefde vader, laat Achilles zijn wraak varen en toont uiteindelijk medelijden: hij geeft Priamos het lichaam van zijn zoon terug.

Waarom is dit verhaal nu nog steeds belangrijk?

In de berichtgeving over gewapende conflicten in deze tijd gaat het voortdurend over de vraag wat mag in oorlogstijd en wat niet: of een van de partijen burgerdoelen mag aanvallen zoals scholen en ziekenhuizen, of de strijdende partijen bepaalde wapens mogen gebruiken, enzovoorts. De Romeinen en Grieken hadden daarvoor al bepaalde codes. Moderne naties hebben daarover bijvoorbeeld afspraken gemaakt in de vier Geneefse Conventies tussen 1864 en 1949. Die regels gaan over het beschermen van burgers in oorlogstijd, over het behandelen van krijgsgevangenen en over de behandeling van gewonden. Als een van de partijen in een conflict vindt dat de tegenpartij de regels aan zijn laars lapt, kan hij naar het Internationaal Gerechtshof of het Permanent Hof van Arbitrage in Den Haag stappen.

Welke vragen roept dit verhaal op?

Het verhaal van Achilles, Hector en Priamos gaat over oorlog, over wraak, en ook over fatsoen. Onwillekeurig vraag je je af: wat zou ik doen in zo’n geval? Wat zijn eigenlijk de spelregels? En op welke manier verschillen de spelregels in tijd van oorlog van die in het dagelijks leven?