Quintus Cicero: de eerste campagneleider

De verkiezingen dit jaar voelden voor veel mensen wat ingetogen. Dat had alles te maken het coronavirus en de invloed op de spectaculaire campagnes die altijd gepaard gaan met de Tweede Kamerverkiezingen. Ballonnen, posters gadgets, jassen, vlaggetjes, buttons, reclamespotjes, liederen: rond onze democratie wordt een enorm feest opgebouwd.  Gangmakers op dat feest zijn zeker de campagneleiders en spindoctoren. Zij stippelen uit welke thema’s van belang zijn, welke woorden politici moeten gebruiken, en welke niet. Welke tegenstanders een lijsttrekker moet kiezen in een debat, en welke medestanders. Ook in het oude Rome waren er zulke campagneleiders. Eentje schreef er zelfs een boekje over: Quintus Cicero, de broer van de beroemde redenaar Marcus Cicero.

Marcus Cicero staat in de geschiedenisboeken opgetekend als een roemrijk staatsman van de Romeinse republiek. De hoogtijdagen voor Marcus waren die van 63 v. Chr., toen hij als consul de Republiek verdedigde tegen een samenzwering. Maar voor het consulaat moest je verkozen worden, en dus was het in 64 v. Chr. voor Marcus Cicero campagnetijd. Zijn broer schijnt hem geholpen te hebben met deze verkiezingen, en schreef hem een brief die we nu kennen als het Handboekje voor verkiezingen (Commentariolum petitionis).

Quintus Cicero voorziet zijn broer van de nodigde adviezen die hem op campagnetocht nuttig kunnen zijn: leer de kaart van Italië uit je hoofd, zodat je van iedereen die je tegenkomt wat kunt zeggen over waar ze vandaan komen. Het gevoel van herkenning en vertrouwen moet je vervolgens meteen uitbouwen: kom niet over als iemand die de kaart van Italië uit zijn hoofd heeft geleerd, maar als iemand met oprechte interesse.

Op de achtergrond speelt voor Quintus Cicero steeds de dynamiek van ingeloste beloften en nieuwe verwachtingen. Wek aan de ene kant zo veel mogelijk verwachtingen op, zodat iedereen die voor jou kiest, denkt daarmee zelf vooruit te gaan. Wees aan de andere kant niet te scheutig met beloften, want belofte maakt schuld. Je zult in een toegeeflijke bui maar eens iets toegeven wat helemaal niet in het belang van je achterban is. Niets beschadigt de winstverwachting bij de kiezer zo als gebroken beloften uit het verleden.

Verder benadrukt Quintus: wees nooit alleen. Stippel zelfs uit welke mensen je aan het begin van de campagnedag thuis wilt ontvangen, wie je in je wandeling naar het marktplein wilt spreken, en met wie je eenmaal “op het plein” in gesprek gaat. Let op dat de gezelschappen steeds gemêleerd zijn: ga niet alleen maar om met de bestuurlijke bovenlaag of de economische onderklasse. Kies niet alleen de kant van mensen uit de stad, of uit de Latijnse provincies.

Kern van het advies van Quintus is: kies je sterke punt. Marcus Cicero had in Rome naam gemaakt als redenaar en advocaat. Quintus raadde zijn broer aan steeds “in zijn kracht te staan” (zoals de moderne managers hem nazeggen) en geen moment onbenut te laten zijn redenaarstalent te laten zien. De herkenning en de bewondering zouden Marcus dan helpen bekender en beminder te worden onder de Romeinse kiezers.

Wie de diepere wijsheden en platte tips van Quintus zo leest, beseft: niets nieuws onder de zon. De adviezen van Quintus Cicero zijn ook goed van toepassing voor wie in 2021 op campagne gaat. Het Commentariolum petitionis overbrugt zo meer dan tweeduizend jaar geschiedenis en brengt onze democratie in verbinding met de verkiezing van Cicero’s consulaat.

15. 55 Quare etiam atque etiam perge tenere istam viam, quam instituisti.