Klassieken verbinden, juist nu

17 december 2020 | Door Bosco Smit, voorzitter Vereniging Classici Nederland

Veelvuldig werd er in de afgelopen maanden uitgesproken dat er behoefte is aan meer of betere burgerschapsvorming. Het thema burgerschap stond in Nederland enige tijd zelfs bovenaan de politieke agenda. Vragen als: Wat moet de burger in de democratische rechtstaat allemaal kennen en kunnen, houden veel mensen bezig. Burgerschapsvorming is niet voor niets een van de negen leergebieden binnen de plannen voor het nieuwe curriculum voor basis- en voortgezet onderwijs.

De hele gedachtevorming omtrent burgerschapsonderwijs kreeg dit najaar nog een extra stimulans door enkele schokkende gebeurtenissen, die ook nog in het onderwijs plaatsvonden, zoals de moord op de Franse leraar Samuel Paty en de bedreiging van een docent in Rotterdam. Dat de twee betrokken leraren de vrijheid van meningsuiting op genuanceerde wijze onder de aandacht van de leerlingen wilden brengen, maakt deze zaken zo mogelijk nog erger. Staan we in Europa dan zover uit elkaar?

Ook de typisch Nederlandse discussie rond de identiteitsverklaringen van sommige Reformatorische scholen laat zien dat die politieke kloven diep zijn. En dat terwijl burgerschap toch juist moet gaan om de zoektocht naar een verbindende factor.

Heel concreet gaat het om het onderwijs in burgerschap: welke kennis en vaardigheden krijgen de burgers in spe van onze 21^e -eeuwse democratie straks aangeleerd als het nieuwe curriculum er is? Een andere vraag is minstens zo belangrijk: waar leren leerlingen dat? Ons antwoord: Ook – misschien wel juist – bij Klassieke Talen!

In maart 2017 schreven wij classici in onze kernboodschap: ‘Nederland kent tal van bevolkingsgroepen. Die beseffen dikwijls niet of nauwelijks dat ze veelal een gedeelde achtergrond hebben, en op deze basis kunnen bouwen aan een gezamenlijke toekomst.’ Wat ons verbindt, ligt in de klassieke wereld: van de Sahara tot Schotland golden dezelfde Romeinse burgerrechten, en wist men door het leven en sterven van Socrates hoe belangrijk het was vrij te kunnen nadenken.

Niet alleen worden we door het verleden van de Klassieken verenigd. Ook nu blijven de talen en culturen uit Griekenland en Rome ons inspireren om nieuwsgierig te zijn naar wat ons maakt tot wie we zijn. En waar je vandaan komt, maakt dan niet uit. Onlangs lazen we bijvoorbeeld in NRC Handelsblad het succesverhaal van een gymnasium op het Ir. Lely Lyceum in Amsterdam Zuidoost [1].

‘Klassieken verbinden de moderne samenleving’, onder die slogan gingen we aan de slag om de veelzijdigheid van Grieks en Latijn te laten zien. Juist nu lijkt het me goed dat verbindende geluid weer te laten horen. In de Klassieke Oudheid delen we een verleden en hebben we samen een toekomst.

Bosco Smit is voorzitter van de Vereniging Classici Nederland

[1] ‘Een gymnasium in A’dam Zuidoost kon dus wél’ – NRC Handelsblad, 23 oktober 2020 (Leesbaar voor abonnees)