Leerlingen stellen andere eisen aan hun docenten!

Het leek Kokkie van Oeveren, docent aan het Ignatius in Amsterdam, vakdidactica aan de VU en lid van het VCN bestuur een spannend idee om haar collega Lidewij van Gils, universitair docent Latijnse taal- en letterkunde, aan het woord te laten over haar vernieuwende manier van lesgeven. Lidewij is gekozen tot beste docent van de VU. We kozen voor twee vormen. De eerste was het eerder op Klassieken.nu gepubliceerde boeiende gesprek met classica Bettina Reitz-Joosse, beste docent in Groningen. En de tweede een ontmoeting met Marjolein Wal en Luka van Schie, beiden jonge, ambitieuze docenten aan het Felisenum.

Met Luka hebben we eerder kennisgemaakt als warm pleitbezorger van het gebruik van gamification in het onderwijs en Marjolein had zich een paar maanden geleden spontaan gemeld bij Klassieken.nu. Zij is naast docent scheikunde en NLT ook bètacoördinator en bovendien zeer overtuigd van de waarde van gymnasiaal onderwijs, ook voor bèta’s. Het gesprek vond plaats in een sjieke overlegkamer in het hoofdgebouw van de VU. Na een korte kennismaking was het centrale thema meteen duidelijk: aansluiting zoeken bij de belevingswereld van leerlingen en studenten.

Marjolein: “Met mijn collega Klassieke Talen, Thomas van Vroonhoven, die overigens nu wiskunde studeert, heb ik een serie van drie lessen opgezet in de combinatie alfa, bèta, gamma. We beginnen met een les Grieks over de flamboyante Empedocles, die spreekt van de ‘wortels’ ( de ‘elementen’) waar alle dingen uit zijn opgebouwd. De leerlingen vertalen een paar fragmenten.

In de tweede les gaan de leerlingen bij scheikunde aan de slag met een citaat van Empedocles en maken met Lego of klei een model dat de inhoud het best weergeeft. Vervolgens krijgen zij een citaat van de Romeinse atomist Lucretius en passen zij hun model op basis van de nieuwe gegevens aan. Zo ervaren de leerlingen de verschillende stadia van de modelleercyclus, een kernthema in het examenprogramma scheikunde.

In de derde les buigen zij zich over veertien uitspraken van wetenschappers en filosofen die een bijdrage hebben geleverd aan het atoommodel. De opdracht is deze in het juiste tijdvak te plaatsen. Zo krijgen zij zicht op de historische ontwikkeling van het atoommodel.”

Lidewij: “Dit klinkt fantastisch. Zo zou ik ook wel les willen hebben. Vinden de leerlingen dat ook? En de classici? En krijgen jullie ook financiële ondersteuning voor het ontwikkelen van deze nieuwe opzet?”

Marjolein: “Tot nu toe reageren de leerlingen heel enthousiast op de combinatie. We werken van abstract naar concreet, ze moeten zelf iets maken. Dan gaat zo’n tekst veel meer leven. Door zelf aan de slag te gaan met hun model worden ze gedwongen om exact te begrijpen wat er in het citaat staat. Niet alle docenten zijn even geïnteresseerd in dit soort experimenten en dat is hun goed recht. We zijn blij met de positieve reacties en hopen dat we het model kunnen doorontwikkelen.”

Luka: “Leerlingen van een categoriaal gymnasium zijn buitengewoon kritisch en vinden dingen vaak te langzaam gaan. Zijn snel geïrriteerd. In die zin is iedere nieuwe uitdaging welkom. Hoe meer wij hun voorleggen waar zij hun best voor moeten doen, hoe groter hun enthousiasme. Dat lag ook aan de basis om gamification in mijn lessen te introduceren. Ik merk gewoon dat het leerlingen boeit. Ze vinden het spelelement leuk en spannend. Zijn er natuurlijk ook mee opgegroeid. Het sluit echt aan bij hun eigen belevingswereld. Ik heb er eerder uitgebreid over geschreven op Klassieken.nu. Overigens goed om nog een keer te benadrukken, dat gamification niet betekent dat ik met hen digitaal werk. Alles gaat op papier. Ze doen al genoeg digitaal.”

Lidewij: “Ik vind het echt heel inspirerend wat jullie doen en denk ook, dat het erg belangrijk is voor de toekomst van gymnasiaal onderwijs en de belangstelling voor de Klassieke Talen en Klassieke Cultuur in het algemeen. Ik hoop natuurlijk dat op deze manier steeds meer leerlingen worden gemotiveerd om voor een universitaire studie GLTC te kiezen. En niet alleen om docent te worden, maar ook als basis voor een heel andere maatschappelijke carrière. In Nederland is dat nog ongewoon. Ab van der Touw, voormalig ceo van Siemens Nederland, en Cateautje Hijmans van den Bergh, bestuurslid van de Autoriteit Consument & Markt, zijn als classici in die functies echt een uitzondering. Maar in grote buurlanden als Engeland, Duitsland en Frankrijk komt het veel vaker voor dat classici belangrijke maatschappelijke functies bekleden.

Hebben jullie trouwens het gevoel, dat je nu je al een tijdje bezig bent, jullie aanpak meer moet structureren? Door bijvoorbeeld leerdoelen te formuleren en aan te geven hoe je toetst.”

Marjolein: “Nee, die behoefte voel ik niet. Die doelen zijn wel duidelijk: vakken met elkaar verbinden waar dat kan en zoeken naar nieuwe werkvormen. Daarmee proberen we zoveel mogelijk aan te sluiten bij de vragen van de leerlingen. Ook het kennis laten maken met de bronnen vind ik belangrijk. En de leerlingen laten zien dat de klassieken nog steeds relevant zijn en dat de oorsprong van veel wetenschappelijke kennis te vinden is in de Oudheid. En ook niet alles toetsen. Er wordt wat afgetoetst. Ik weet niet of dat allemaal wel zo zinvol is.”

Luka: “Ik geloof dat gamification een belangrijke rol kan spelen op alle niveaus en in alle klassen. Het daagt leerlingen persoonlijk uit en ze krijgen heel directe feedback op wat ze doen. Ik denk dat het zowel bij het leren van de grammatica als bij vertalen prima werkt. De leerlingen worden in ieder gestimuleerd om nauwkeuriger te vertalen. Het moet kloppen, anders verdienen ze geen punten. Gamification is prima herhaalbaar. Dus wat mij betreft wordt het een regulier onderdeel van de lesstof.”

Lidewij: “Ik ben enorm enthousiast over jullie initiatieven. Jullie zouden jullie ideeën breder kunnen verspreiden. Denk aan clubs als Leraar24 en Quamlibet.nl. Ik weet jullie te vinden!”

Drie gepassioneerde docenten namen enthousiast afscheid van elkaar. Zij hadden inspirerende ideeën kunnen uitwisselen en elkaar kritisch kunnen bevragen. Niets mooier natuurlijk dan het delen van gedachten over een toekomst met voor leerlingen minder voorspelbaar en vooral veel spannender onderwijs!