Schatvondst

Door: Jona Lendering, eigenaar van de website Livius.org

(Dit bericht is eerder verschenen op de webblog mainzerbeobachter)

Ik zou graag willen dat Nederlandse kranten anders schrijven over archeologische vondsten. Hierover wordt namelijk vaak gesproken alsof iets een schat is. “Mysterie”, “verloren stad” en “het Pompeii van…” zijn andere veelvoorkomende frases. Dat is nogal ergerlijk, want oudheidkunde is gewoon een wetenschap, die al lijdt onder slechte bekendheid en daarom onvoldoende serieus wordt genomen. Romantische clichés zijn het laatste waarop oudheidkundigen zitten te wachten. Maar goed, dit keer is er dus écht een schat gevonden. Hoe schrijf je dan?

Ik zou zelf in elk geval niet hebben geschreven dat de waarde van de schat volgens Italiaanse media in de miljoenen loopt. Ik zou ook niet hebben uitgelegd dat de waarde van de munten afhangt van de keizers die erop staan – “hoe ‘zeldzamer’ de keizer, des te hoger de waarde” – en dat die “kan variëren van enkele honderden tot enkele duizenden euro’s per munt”. Hiermee reduceer je, als krant, wetenschappelijk onderzoek tot een jacht op goud.

Er zijn andere manieren om dit nieuws te brengen. Bijvoorbeeld door iets te vertellen over de antieke economie, die zo anders was dan de onze. Zo kun je ook over het voetlicht brengen waar de humaniora voor zijn: ze dienen niet alleen, om zo te zeggen, om de waarheid te benaderen, maar dienen ook en vooral om de eigen ideeën beter te begrijpen. Het gaat niet om het object maar om het subject. In dit geval: door kennis te verwerven van de antieke economie, begrijpen we dat sommige van onze aannames over de homo economicus nogal plaats- en tijdgebonden zijn. Zo begrijp je je eigen denken beter. Ik zie geen reden om deze dimensie van het oudheidkundig onderzoek achterwege te laten in de berichtgeving.

Nog een manier: benadruk de betekenis van de goudschat als documentatie over het verleden. Een antieke muntschat heeft altijd een dateerbare jongste munt, die soms kan worden gekoppeld aan een bekende gebeurtenis, die zo beter begrepen wordt. Hier heeft u een uitgewerkt voorbeeld. Ik kan me voorstellen dat de goudschat uit Como op soortgelijke wijze licht werpt op een historische gebeurtenis. Ik ben er zelfs vrij zeker van dat de Italiaanse archeologen dit zullen vertellen op hun persconferentie.

Kortom: als je over een schatvondst schrijft, toon dan wat de humaniora doen of wacht even tot je hebt gehoord of de vondst ergens aan te koppelen valt. Maar presenteer de oudheidkundige wetenschap niet als schatgraverij. Ze verdient beter.

Wil je meer van dit soort artikelen lezen? Neem dan zeker ook eens een kijkje op de webblog van Jona via deze link.