Het beestje moet een naam hebben

Door Anneke Korevaar (Montessori Lyceum Rotterdam), ambassadeur Klassieken.nu

Tot 7 januari 2018 heeft het Natuurhistorisch Museum in Rotterdam (tegenover de Kunsthal aan de Westzeedijk) een speciale expositie in huis met de titel: “RAOUL DELEO – TERRA ULTIMA, de ontdekking van een onbekend continent”. De Rotterdamse illustrator Raoul Deleo heeft er op de eerste verdieping een ruime zaal mogen inrichten om zijn Terra Ultima-project ten toon te stellen. De liefdevol gedetailleerde, bijna aaibare tekeningen zijn van zijn hand, en de namen van de ‘beestjes’ zijn van mij.

Het museum introduceert de expositie op zijn website met de volgende tekst: “Al meer dan tien jaar is illustrator Raoul Deleo bezig met het in kaart brengen van een nog onbeschreven continent. Als een ontdekkingsreiziger dringt hij steeds dieper het ongerepte gebied binnen en doet hij al tekenend verslag van de diersoorten die hij daar tegenkomt. Ze luisteren naar namen die biologen als muziek in de oren klinken (Phoenicopterus cervocephalus, Octopossum leucostolum, Libellula lagoformosa) en hun uiterlijk is even raadselachtig als mooi. Het continent en de voortdurend groeiende collectie tekeningen en objecten dragen de naam ‘Terra Ultima’.”

Een jaar of tien geleden kreeg Raoul in Vrij Nederland de ruimte om tien weken achter elkaar een tekening te plaatsen. Hij besloot er een reeks fictieve vogels van te maken. Herkenbaar maar toch net een beetje anders, zoals de vogels op dat vreemde continent nu eenmaal zijn. Alleen moesten de beestjes nog een naam hebben en liefst een naam die, net als de vogel zelf, herkenbaar was maar toch een beetje anders. Hij ging op zoek naar een classicus die hiermee kon helpen en omdat het zomervakantie was, had ik wel tijd voor dit speelse, grappige klusje. Zo ontstonden de eerste namen. Lewis and Short, Liddell and Scott, Aerts en Vangenechten bedekten het bureau, en het was lang geleden dat ik zo creatief en zo actief met de klassieke talen was bezig geweest. Eerst goed kijken – wat is dit voor een beest, wat valt er allemaal aan op, wat moet er echt benoemd worden – en dan het puzzelen met woorden en soms flink lang zoeken (hadden de Romeinen eigenlijk een kam om hun haar mee te kammen en welk woord hadden ze ervoor? – dat was de Ardea Rostrapectinata uit 2006).

Toen de tien vogels af waren, was het project van Vrij Nederland voorbij en dat was ook goed, want het schooljaar was alweer volop op gang en met één zo’n vogel kon ik echt meer dan een dag aan het stoeien zijn. Want de lat lag hoog: niet alleen moest er een naam uitrollen waarvoor een classicus zich niet hoefde te schamen, maar het moest ook een naam zijn die een beetje kon meekomen met de officiële regels van de biologische nomenclatuur, en die bij de niet klassiek geschoolde kijker een begrijpelijke associatie zou opleveren tussen woord en beeld. En dan had ik dat allemaal leuk voor elkaar, maar dan was Raoul soms toch niet tevreden, want “het bekt niet lekker”, of “het ziet er niet zo goed uit als ik die naam eronder teken, kan er niet nog een letter in met zo’n fijne lus aan de onderkant, een ph is helemaal geweldig, of een y”. En zo mailden wij vrolijk op en neer totdat hij zag dat het goed was.

Parus Caudapendulus, 2006

Giraffa cochleanata 2015

Negen jaar later, in 2015, pakte Raoul het project weer energiek op en werd aan onze samenwerking nieuw leven ingeblazen. Inmiddels hebben we samen ruim 25 beestjes benoemd. Een eervolle vermelding dient te gaan naar emeritus hoogleraar Latijn Aad Kleywegt, wiens enorme actieve kennis van het Latijn uitkomst bood in moeilijke gevallen.

Als ik in het Natuurhistorisch de ‘beestjes’ zie hangen die ik alleen nog maar van mijn computerscherm kende, doet het me veel plezier dat die ‘dode talen’ daar dan toch maar mooi springlevend aanwezig zijn onder werkelijk beeldschone tekeningen in een echt museum. ‘Lekker bekkend’, met door de kunstenaar goedgekeurde letter- en klankcombinaties, en, ja ik weet het, weliswaar in potjeslatijn, maar wel een potjeslatijn met inhoud, waarover zelfs de directeur van het museum, Kees Moeliker, lovende woorden sprak. En als je dan een mama of een opa met behulp van oude gymnasiumkennis en een beetje fantasie de namen ziet uitleggen aan de kinderen die in dat museum altijd volop rondlopen, dan is je dag als classicus weer helemaal goed. Want daar doe je het toch voor, dat de mensen om je heen net zo’n plezier hebben in je prachtige vak als jij.

Anneke Korevaar is docent aan het Montessori Lyceum Rotterdam en één van onze ambassadeurs.

Bekijk ook eens de website van Raoul Deleo om meer van zijn illustraties te bekijken.

Peripatus Mellirostratus

Garrulus Clipeatus

Octopossum Leucostolum